Gisteren zat ik aan tafel met een student uit Sint Petersburg. Als student had hij al heel wat rondgereisd in Europa. Hij was heel blij met het Schengen verdrag, want dat betekent voor hem veel vrijheid in het rondreizen. Met een visum voor één van de landen heeft hij gelijk toegang tot alle landen van de EU.

Om nodeloze bureaucratie te stoppen wil Vladimir Poetin een einde maken aan de visumplicht tussen Rusland en de EU. De grootste zorg van Herman van Rompuy is veiligheid, met illegale migratie en georganiseerde criminaliteit als hoofdthema’s. Dus hoe groot is het wederzijdse vertrouwen?

Deze student vroeg of wij vroeger visa nodig hadden om van het ene naar het andere land in West-Europa te reizen. Ik kon en kan me dat niet heugen. En zelfs grenscontroles horen voor een groot deel bij het verre verleden. Hoewel? Regelmatig zijn er oproepen om weer grenscontroles in te voeren tussen de lidstaten. Denemarken heeft in 2011 een paar maanden weer gecontroleerd op de grenzen naar Duitland en Zweden. Xenofobie als drijfveer, wellicht begrijpelijk, maar meer schadelijk dan nuttig.

De bijeenkomst waar ik deze student tegenkwam gaat over de volgende generatie communicatie netwerken voor openbare orde en veiligheid, met volop mogelijkheden en ideeën. De kracht van deze nieuwe oplossingen zit in het snel delen van een zo compleet mogelijk beeld. Hoe gebruiken we diverse media: spraak, data, video; op diverse niveaus: operationeel, tactisch, strategisch; en in diverse samenwerkingsverbanden: interdisciplinair, internationaal, publiek-privaat.

En hier zien we een groot aantal grenzen waar overheen gestapt moet worden.  Veel grenzen zijn opgebouwd vanuit het “need to know” paradigma. Zolang het idee van “kennis is macht” nog zegeviert lijkt dit een logische keuze. Maar intussen groeit het besef dat “need to share” bovenaan staat. Wellicht te vertalen in “kennis delen is vermenigvuldigen”.

Kennis delen is als het makkelijker maken van vrij verkeer van personen. Reisdocumenten en controles geven diverse niveaus van vertrouwen. Wel of geen grenscontroles, mobiele brigades, wel of geen visum, eenvoudige of lastige procedures.

Voor het delen van informatie in het veiligheidsdomein hebben we een simpel systeem nodig. Een paar zones en een paar niveaus, en simpele procedures. Het aanvragen van een “visum” voor informatie moet daarbij heel simpel zijn. Niet voor elk brokje informatie, maar voor een complete data set. Dit alles kan alleen op basis van vertrouwen, dat vantevoren is opgebouwd.

De uitdaging om vrij verkeer van informatie zo makkelijk mogelijk te maken is dus de uitdaging om een simpel systeem van “visa en grenscontroles” te maken. Zoals de student makkelijk kan reizen door de EU, zonder allerlei moeilijke procedures, maak ook zonder het veroorzaken van problemen, zo kunnen we straks de informatie delen en dùs vermenigvuldigen.