Tijdens mijn studententijd heb ik heel wat keertjes Risk gespeeld. Met mannetjes, paarden en kanonnen proberen je geheime opdracht te vervullen. Zoals iedere ervaringsdeskundige weet is het veroveren van een continent een belangrijke stap naar de overwinning. Daarbij komt het aan op het nemen van gecalculeerde risico’s. Een tè agressief spel maakt je heel kwetsbaar, maar ook het tè voorzichtig spelen brengt je achterop bij je spelgenoten. Het zet je letterlijk “buiten spel”.
Afgelopen woensdag was is bij de nieuwe Risk Factory van het Twentse Troned. Hier worden de dagelijkse risico’s op een speelse manier zichtbaar en invoelbaar gemaakt voor jongeren en andere kwetsbare groepen. Natuurlijk is er veel aandacht voor brandgevaar, maar ook het verkeer en de virtuele wereld van internet komen op een speelse manier aan bod. Alle lof voor dit leuke educatieve initiatief. Laten we hopen dat veel jongeren en ouderen hier hun voordeel mee doen.
En niet alleen in deze speelse werelden komt het aan op het goed incalculeren van risico’s. Want vrijwel overal geldt dat het vermijden van risico’s resulteert in het missen van kansen. En als het gaat om het optreden in het algemeen, en in nog sterkere mate in het publieke domein, vertonen we massaal in toenemende mate risico mijdend gedrag.
Dat doen we onder andere door steeds meer vast te leggen in protocollen en rapportages. Maar dat is een schijnveiligheid. De rapporten zijn aanleiding om de ‘schuldige’ te zoeken als een beslissing fout uitpakt. Maar niet elke beslissing die uiteindelijk fout uitpakt, is een foute beslissing. Net zo goed als dat niet elke beslissing die uiteindelijk goed uitpakt ook een goede beslissing was.
Risico’s proberen we in het publieke domein ook te vermijden door oneindig lang over mogelijkheden en opties na te denken. Welke architectuur en programmatuur pas het beste bij de operationele processen? Wie wag welke informatie wel zien of niet zien? Hoe organiseer je dit als er allerlei partijen die we nog niet kennen mogelijk informatie uit gaan wisselen? Veel vragen die door hun karakter oneindige discussies op kunnen leveren.
De uitdaging waar we voor staan is dus de risico’s niet groter in te schatten dan ze zijn, en deze vervolgens te accepteren. Want alleen zo kun je de kansen pakken. Het is misschien geen spelletje, maar we kunnen de werkelijkheid ook te serieus nemen. En een stap om deze balans tussen risico’s en kansen goed te zien moet je systemen in een speelse omgeving uitproberen. Een pilot zoals er bijvoorbeeld in het TEC4SE project, en vergelijkbare projecten. En daarna de consequentie om deze operationeel te maken.